Czym jest Szybka Ścieżka

„Szybka Ścieżka” jest jednym z najpopularniejszych konkursów, skierowanych do przedsiębiorców planujących przeprowadzenie prac badawczo-rozwojowych. Nabór realizuje Narodowe Centrum Badań i Rozwoju w ramach Działania 1.1.1 „Badania przemysłowe i prace rozwojowe realizowane przez przedsiębiorstwa” Programu Operacyjnego Innowacyjny Rozwój. Zainteresowanie konkursami z tego działania jest zwykle ogromne. Stosunkowo nieskomplikowany generator wniosków i minimalna liczba załączników sprawiają, że etap formalny przechodzi większość startujących firm. Problem zaczyna się jednak na etapie oceny merytorycznej składanego projektu.

Co jest przyczyną tak niskiej skuteczności w uzyskiwaniu dofinansowania? Na to pytanie postaram się znaleźć odpowiedź.

Ocena wniosku o dofinansowanie

Pisząc wniosek o dofinansowanie należy mieć na uwadze kryteria oceny składanego projektu. Pierwszy etap to ocena formalna, przeprowadzana przez pracowników NCBR – weryfikują oni kompletność złożonej dokumentacji oraz oczywiste omyłki. Etap ten dla większości firm nie stanowi większego problemu (odpada nie więcej niż 10% złożonych projektów). Następnie eksperci przyglądają się wnioskowi od strony naukowej i biznesowej, a zatem przeprowadzają ocenę merytoryczną.

W tym momencie zaczynają się komplikacje. Każdorazowo do oceny projektu przydzielani są eksperci z danej branży, a zatem osoby znające jej specyfikę, trendy, czy innowacje pojawiające się w sektorze. Wymagania merytoryczne względem projektów są bardzo rygorystyczne, a zadawane pytania często niezwykle szczegółowe. Ostre podejście starał się wyjaśniać dyrektor działu programowania i projektów systemowych w NCBR: „Staramy się wybierać projekty, które mogą sprawić, że firmy, które je zrealizują, wypłyną na szerokie wody, a ich produkty będą konkurencyjne pod względem technologicznym na całym świecie”. To na tym etapie można wstępnie określić, czy zadawane pytania mają na celu pomóc w wyjaśnieniu drobnych nieścisłości, czy też cały projekt i jego sens nie są dla ekspertów zrozumiałe, a ilość koniecznych zmian raczej wskazuje na brak większych szans na uzyskanie dofinansowania.

Najczęściej pojawiające się wątpliwości dotyczą opisania planowanej metodologii badawczej, jasnego określenia problemów metodologicznych i sposobów ich rozwiązania, precyzyjnego przygotowania planu prac badawczo-rozwojowych, przedstawienia doświadczonego zespołu projektowego, wskazania konkretnych przewag naszego produktu względem produktów konkurencyjnych oraz korzyści z jego stosowania dla odbiorców. Wnioskodawca ma możliwość ustosunkowania się do pytań ekspertów oraz w odpowiedni sposób modyfikacji swojego wniosku.

Spotkanie z ekspertami

Następny etap to spotkanie przedstawicieli wnioskodawcy z komisją konkursową, oceniającą projekt podczas panelu ekspertów. Reprezentanci firmy przedstawiają i bronią swój pomysł, aby uzasadnić jego wyjątkowość. Eksperci zaś próbują omówić z Wnioskodawcą wątpliwości dotyczące najróżniejszych kwestii– zarówno samego planu prac B+R, jak i późniejszego etapu wdrożenia, opłacalności przedsięwzięcia, czy zainteresowania odbiorców nowym produktem. Po panelu ekspertów należy oczekiwać publikacji listy projektów wraz z przyznaną liczbą punktów i/lub liczbą niespełnionych kryteriów. W tym momencie na część Wnioskodawców spada informacja o braku wyboru ich projektu do dofinansowania. Z czego to wynika?

Najczęstsze błędy w przygotowywaniu projektów

Postaramy się przedstawić subiektywnie przyczyny,  dlaczego złożone projekty są słabo oceniane, przez co wnioski nie są wybierane do dofinansowania. Paradoksalnie wsparcie łatwiej może uzyskać pomysł, który nie jest zbyt ciekawy pod względem naukowym, ale bez problemu i szybko może być skomercjalizowany oraz spowoduje zwiększenie przychodów firmy. Gorzej będzie z bardziej innowacyjnym projektem, lecz z mniejszym potencjałem biznesowym (lub trudniejszym do oceny).

Najważniejsze problemy:

• Nie posiadanie w zespole doświadczonego kierownika prac badawczo-rozwojowych – już w momencie składania wniosku osoba ta powinna być wdrożona w projekt oraz najlepiej być współtwórcą planu prac B+R. Kierownik musi posiadać odpowiednią wiedzę naukową oraz znajomość metod badawczych, a także doświadczenie w kierowaniu innymi podobnymi projektami. Częstym problemem wśród firm jest fakt, że nie posiadają w swoich zasobach osoby ze stopniem naukowym – wtedy konieczne jest pozyskanie osoby z zewnątrz, np. z uczelni. To jednak rodzi problemy związane z zaangażowaniem takiej osoby w stworzenie planu B+R, czy też dokładnej znajomości metod produkcji czy charakterystyki tworzonego produktu.

• Trudność w szczegółowym zaplanowaniu każdego z etapów projektu – konkursy na projekty B+R wymagają szczegółowego zaplanowania każdego etapu projektu, wraz z konkretnymi badaniami i czynnościami, które będą realizowane podczas nich. Niestety, na początku tworzenia planu bardzo trudno posiadać wiedzę co do każdego elementu projektu, każdego badania, czy też posiadać np. dokładny wykaz części do sporządzenia prototypu. Trudno też jednoznacznie określić dokładny czas trwania każdego etapu lub badania. W przypadku błędnego ocenienia czasu niezbędnego na realizację badań, Wnioskodawca na etapie realizacji może mierzyć się z ryzykiem niedoszacowania budżetu projektu.

• Zbyt mało kadry niezbędnej do prawidłowej realizacji projektu- z danych dotyczących struktury firm starających się o środki w ramach „szybkiej ścieżki” wynika, że wielkość firmy ma wpływ na jej skuteczność w aplikowaniu o dofinansowanie. Szczególnie widoczne jest to w przypadku firm średnich, zatrudniających od 50 do 249 osób. Mimo, że stanowią one jedynie niecałe 18% wszystkich wnioskodawców, to stanowią największą grupę wśród przedsiębiorstw, którym przyznano dofinansowanie. Środki pozyskało aż 24% z nich, podczas gdy dla małych firm odsetek ten wyniósł 10%, a dla mikro – 7%. Wyniki te wskazują na łatwiejszy dostęp do środków wśród przedsiębiorstw większych, czyli dysponującymi zasobami umożliwiającymi przygotowanie dobrych merytorycznie wniosków. Dodatkowo, w przypadku „szybkiej ścieżki” spełnienie niektórych  kryteriów (zwłaszcza dotyczących zespołu badawczego, kadry zarządzającej, zasobów technicznych) może być łatwiejsze dla większych firm, posiadających większą liczbę specjalistów.

• Brak wystarczającej znajomości produktów konkurencyjnych i jego kluczowych cech – wniosek wymaga konkretnego i mierzalnego wskazania najważniejszych cech opracowywanego produktu/usługi i porównania go do konkurencji. Bardzo często etap ten jest mocno problematyczny. Okazuje się, że kluczowe aspekty porównywanego produktu stanowią tajemnicę przedsiębiorstwa– tym samym powołanie się na konkretne parametry jest bardzo trudne. Wymagałoby to nabycia tego produktu przez Wnioskodawcę i jego szczegółowe przebadanie w laboratorium przed złożeniem wniosku. Może okazać się, że pomimo prowadzenia badań, finalne cechy produktu mającego powstać w wyniku projektu, wcale nie będą na tyle atrakcyjne, aby finansować drogi projekt badawczy, którego efekty będą jedynie niewiele lepsze od produktów obecnych już na rynku.

• Brak jasno sprecyzowanych odbiorców rezultatu projektu– zdarza się, że sam plan prac B+R jest przygotowany bardzo szczegółowo, a dobrana metodologia właściwa. Problem pojawia się jednak w skonkretyzowaniu kto i dlaczego będzie zainteresowany nabyciem opracowywanego produktu. Musimy bowiem udowodnić, że projekt ma duży potencjał w zakresie komercjalizacji. Tymczasem zdarza się, że sam produkt jest na tyle niszowy, że koszty projektu mogą przewyższać uzyskiwane korzyści z jego sprzedaży. Dodatkowo przy niszowych produktach zachodzą obawy, że potencjalna utrata jednej z grup klientów może doprowadzić do trudności w jego sprzedaży.

Podsumowanie

Jak wskazuje sam NCBR, jego celem jest dotowanie projektów wysoce innowacyjnych. Warto podkreślić również pewną trudność w zakresie punktacji- punkty nie są przyznawane po spełnieniu określonego warunku, lecz zależą od subiektywnej oceny ekspertów, opartej na ich doświadczeniu. Nigdzie nie zostało jasno zdefiniowane, co oznacza spełnienie danego kryterium w stopniu dobrym i projekt może otrzymać wsparcie, a co w stopniu przeciętnym i przedsięwzięcie nie uzyska dofinansowania. Jest to sposób oceny różniący się od większości konkursów unijnych, gdzie punkty uzyskuje się za konkretne i mierzalne aspekty. W szybkiej ścieżce ekspert ma pełną dowolność w ocenie konkretnego pomysłu i to, co dla wnioskodawcy wydaje się wystarczające, dla oceniającego może być zbyt słabe. Jest to często przeszkodą w oszacowaniu swoich szans na uzyskanie dofinansowania przed przystąpieniem do przygotowania wniosku. Taki system doprowadza do sytuacji, w których ten sam opis może być skrajnie różnie oceniany przez różne zespoły ekspertów.

Jaka jest zatem recepta na uzyskanie dofinansowania z „szybkiej ścieżki”? Po pierwsze zastanowienie się, czym opracowywany produkt będzie różnił od konkurencji, dlaczego klienci będą zainteresowani jego nabywaniem. Gdy uda nam się już wskazać konkretne cechy i parametry, które musiałby osiągnąć produkt, należy bardzo rzetelne przygotować plan prac badawczo-rozwojowych – kluczowe jest dokładne zastanowienie się nad zakresem prac oraz kompleksowe przygotowanie budżetu projektu. Oczywiście w pracach nad przygotowywaniem projektu warto skorzystać z usług doświadczonej firmy doradczej, która zna niuanse związane z prawidłowym przygotowaniem wniosku oraz kluczowe aspekty decydujące o ocenie projektu. Co jednak jeżeli mimo dołożenia wielu starań nie uda się pozyskać dofinansowania? Pocieszeniem pozostaje fakt, że nabór jest bardzo często ponawiany, a zatem istnieje możliwość korekty słabiej ocenionych elementów wniosku i ponowne złożenie wniosku z nadzieją, że tym razem ocena będzie bardziej łaskawa.

Aktualne dotacje na B+R

Na naszym blogu piszemy o aktualnych dotacjach na działalność B+R. Czytaj więcej…